Málslig ráðgeving

Staðar- og fólkanøvn

Staðar- og fólkanøvn

Føroysk staðarnøvn

  • Føroysk staðarnøvn, ið eru lýsingarorð saman við navnorði, verða skrivað í einum orði (t.d. Langasandur, Lítlagil), tó við hesum undantøkum: Lítla Dímun og Stóra Dímun. Staðarnøvn, sum hava lýsingarorðið aftanfyri, verða skrivað í tveimum og við stórum í báðum orðum, t.d. Gjógvin Lítla.
  • Nøvn, ið eru navnorð saman við fyrisetingarliði, verða skrivað í trimum, navnorðini við stórum og fyrisetingin við lítlum, t.d. Áin í Rættum, Fjallið millum Botna.
  • Øll onnur orð, ið eru samansett av fleiri liðum, verða skrivað í einum, hvussu langar samansetingarnar annars eru, og hvussu tær annars eru vorðnar, t.d. Brattaskoragjógv, Fuglfjarðarskarð, Heimantúnstriðingur.

Fyrisetingar framman fyri staðarnøvn

  • av og á hoyra saman: á Eiði - av Eiði; eg búgvi á Eiði; eg eri av Eiði; á Strondum - av Strondum.
  • í og úr hoyra saman: í Havn - úr Havn; eg búgvi í Havn; eg eri ættaður úr Havn; í Vatnsoyrum - úr Vatnsoyrum.
  • við og frá hoyra saman: við Gjógv - frá Gjógv; hann býr við Gjógv; hann er ættaður frá Gjógv; við Ljósá - frá Ljósá, við Norðskála - frá Norðskála.
  • Gevið gætur, at tað eitur í Syðradali og úr Syðradali í Streymoy, men á Syðradali og av Syðradali í Kalsoy.
  • Um skip og bátar, sum liggja á sjónum úti fyri bygdini ella við bryggju, siga vit í flestu førum ikki, at tey liggja í men á (á Vestmanna), og teir fara ikki úr men av (av Vestmanna). Lómur kom á Havnina; kl. 19 fer hann av Havnini til Danmarkar.
  • Góður føroyskur málsiður er at hava fyrisetingina í framman fyri oyggjanøvn og oyggjalandanøvn: í Føroyum, í Hetlandi, í Orknoyggjum o.s.fr. Danskt og onnur skandinavisk mál nýta harafturímóti fyrisetinginaí tílíkum føri sum t.d. "på Færøerne, på Shetlandsøerne". Tá ið tað kemur til fjarari lond, hava vit lyndi til at skifta lag, taka fremmanda háttin og nýta á fyri í: "á Álandi, á Filipsoyggjum" o.s.fr. Fóru vit eftir føroyskari málkenslu, søgdu og skrivaðu vit heldur í Álandi, í Filipsoyggjum o.s.fr.

Bústaðurin í hvørjumfalli

  • Mælt verður til at hava t.d. gøtunavn, bygdar- ella býarnavn, oyggjarnavn o.tíl. í hvørjumfalli við ongari fyriseting sum t.d. bústaðarnavn ella uttanáskrift á brævi, t.d. Bogi Ísaksson, Fuglafirði, Anna Jógvansdóttir, Garðagøtu 5, Vági, Ormur Ívarsson, Skála. Er gøtunavnið sett saman av fleiri nøvnum, verður síðsti navnaliður skrivaður leysur frá, t.d. V.U. Hammershaimbs gøtu 16.

Fólkanøvn

  • Fólkanøvn eru sernøvn og bendast eins og felagsnøvn, t.d. Finnur, Finn, Finni, Fins; - Tróndur, Trónd, Tróndi, Tróndar; - Ása, Ásu, Ásu, Ásu; - Turið, Turið, Turið, Turiðar
  • Konufólkanøvn, ið enda við -vá (t.d. Gunnvá, Oddvá, Rannvá), eru óbend í hvønn- og hvørjumfalli. Í hvørsfalli er endingin -ar. Navnið Sunniva bendist sum t.d. Ása.
  • Mannfólkanøvn sum Beinir, Birgir, Grettir, Tórir o.tíl. eru torbend á nútíðarmáli. Tann bendingarflokkur, sum hesi nøvn hoyra uppí, er burturdottin í nútíðarføroyskum, og tí verður mælt til at hava sama snið í hvønnfalli sum í hvørfalli, t.d. Brestir, men í hvørjum- og hvørsfalli: Bresti, Brestis. Í nøvnum sum Halgir, Lykkir og Melkir er hevd fyri at hava -ir í stovninum gjøgnum alla bendingina, t.d.Halgir, Halgir, Halgiri, Halgirs, og nøvn sum Jaspur, Øssur og Gissur hava -ur í stovninum gjøgnum alla bendingina.
  • Í fólkanøvnum, sum hava endingina -s í hvørsfalli, verður hetta -s varðveitt, tá ið -son ella -dóttir verður lagt afturat, t.d. Eiriksson, Eiriksdóttir í hvørfalli (men -dóttur í hinum føllunum).
  • Í styttingum av nøvnum og navnorðum eigur hvørsfalsending ikki at koma fyri, t.d. limir FK (og ikki: limir FK's). Styttingin umboðar orðið í øllum føllum, eisini í hvørsfalli.